RAU CÚC TẦN

Rau cúc tần là một loại rau được dùng làm thức ăn lâu đời, ngoài ra chúng còn dùng nhiều trong y dược đông phương như tiêu độc, tiêu đờm, giải nhiệt, bồi bổ cơ thể, kích thích tiêu hoá.

Rau cúc tần còn có những loại tên khác: cây lức, nan luật, pros anlok,  pras anlok thuộc họ Cúc

MÔ TẢ RAU CÚC TẦN

Rau cúc tần được trồng thành hàng rào trang trí và làm thức ăn

Cây rau cúc tần có chiều cào 1,5 - 2m, thân cây và lá đều có lông tơ, được phân làm nhiều nhánh. Lá nhiều, màu xanh tươi đẹp nên thường được trồng thành hàng rào xung quanh nhà ở những vùng quê vịnh Bắc Bộ Việt Nam, miền trung và tây nguyên cũng có loại rau cúc tần này nhưng không được trồng nhiều như ở trung du và miền núi bắc bộ.

Khi cây cao 1,5-2m đủ bộ lá thì cây cho hoa. Hoa ra thành từng chùm, có màu tím nhẹ ở đầu hoa, quả nhỏ có cạnh.

Thành phần hoá học có trong cây rau cúc tần gồm: Protit, lipit, xenluloza, tro, canxi, Phốt pho, Sắt, Caroten, vitamin C.

CÔNG DỤNG CỦA RAU CÚC TẦN

Rau cúc tần trong văn hoá ẩm thực

Rau cúc tần có mùi như lá ngãi cứu, lá non có thể luộc.

Cháo thịt băm thêm một ít gừng băm và lá cúc tần băm có vị đắng nhẹ, cháo rau cúc tần hỗ trợ điều trị hoa, viêm họng, viêm phế quản.

Rau cúc tần có mùi tương tự như mùi lá ngãi cứu nên cũng được dùng để chiên trứng và một số món tương tự như Rau ngãi cứu.

Cá trắm, cá mè kho với lá cúc tần cho mùi và vị đặc trưng, trở thành món ăn truyền thống của nhiều gia đình nông thôn Việt.

Lòng gà, lòng vịt xào với lá cúc tần là món ăn ngon miệng, ác đi mùi của lòng vịt, lòng gà.

Cúc Tần Trong Y Học Đông Phương

Theo y học đông phương, rau cúc tần có vị đắng, tính ấm tác dụng vào hai kinh thận và phế.

Trong ghi chép của Giáo sư Đỗ Tất Lợi tại Cây Thuốc Và Vị Thuốc Việt Nam thì cúc tần có những thông tin về công dụng và liều dùng như sau: " Nhân dân dùng lá và cành non cây cúc tần dùng làm thuốc chữa cảm sốt, sốt, dưới dạng thuốc sắc hay thuốc xông. Có tác dụng giúp sự tiêu hoá, chữa lỵ. 

Người ta còn giã nát lá và cành non, thêm ít rượu xào nóng đắp lên ở nơi đau ở hai bên thận chữa đau, mỏi lưng.

Có thể dùng rễ với cùng một công dụng.

Ngày uống 8 đến 16g dưới dạng thuốc sắc. Dùng ngoài không kể liều lượng." ( Trang 685-686)

Một số bài thuốc lưu truyền trong nhân gian:

• Cảm mạo, sốt: Dùng 20gr lá cúc tần khô sắc nước uống trong ngày, dùng nắm lá cúc tần và nắm lá chanh xông hơi để có tác dụng cảm mạo, sốt. Hoặc kết hợp lá cúc tần, hương nhu, lá bàng sắc nước uống trong ngày.
• Chữa đau lưng, mỏi lưng: Rau cúc tần giã nhuyễn thêm rượu xào nóng đắp lên vùng đau.
• Bí tiểu, tiểu són: Lá khô hoặc lá tươi 20gr sắc nước uống trong ngày có tác dụng lợi tiểu, giảm đau do tiểu xón. 
• Chữa ho, viêm họng: Nấu cháo cá, cháo thịt hoặc cháo hải sản... thêm chút gừng băm và rau cúc tần băm vào để giảm ho, giảm đau họng, viêm phế quản, đây là một món ăn trị bệnh được nhân gian ứng dụng rất nhiều từ trước đến nay.

Lưu Ý Khi Dùng Rau Cúc Tần

Trong quá khứ đến nay việc dùng rau cúc tần để làm rau hay làm thuốc cũng chưa ghi nhận các biến chứng hay tác dụng phụ nào, nhưng lượng dùng không bao giờ cho dùng nhiều hơn 20gr/người/ ngày.

Ngoài ra hiện nay chưa có công trình nghiên cứu hàn lâm nào nghiên cứu về dược tính, điều chế, sử dụng rau cúc tần trong y học hiện đại.

Tuy là chưa có công trình nghiên cứu hiện đại công bố, nhưng trãi qua hàn thập kỷ việc sử dụng làm thực phẩm, điều trị đau lưng, đau cơ, viêm họng, cảm mạo trong nhân gian có hiệu quả và được nhân dân vẫn tin dùng.

Trồng Rau Cúc Tần

Rau Cúc Tần thuộc cây sống lâu năm, có cành lá sum suê, cây có hạt dùng gieo trồng cây con, người ta cũng có thể giâm cành để nhân giống.

Khi chọn cành chúng ta chọn cành bánh tẻ khoẻ, trồng vào đất tơi xốp, che nắng và tưới đủ ẩm.

Thường ở các vùng quê trồng rau cúc tần thành hàng rào xung quanh nhà, vừa làm đẹp nhà, vừa có rau xanh và dược liệu để cho những lúc cần.